Włodzimierz Guliyan – konflikt udowo-panewkowy – FAI.

Włodzimierz Guliyan – konflikt udowo-panewkowy – FAI.

Recepta na ruch
Recepta na ruch
Włodzimierz Guliyan - konflikt udowo-panewkowy - FAI.
/

W tym odcinku Włodzimierz Guliyan „Wowa” omawia problem związany z biodrem, czyli konflikt udowo-panewkowy (FAI – femoroacetabular impingement).

Włodzimierz Guliyan – absolwent Akademii Medycznej w Warszawie. Od 2007 roku fizjoterapeuta kliniki ortopedii i medycyny sportowej Carolina Medical Center w Warszawie – odpowiedzialny za koordynacje rehabilitacji w obszarze kompetencji stawu biodrowego. W swojej karierze współpracował z wieloma wybitnymi polskimi sportowcami m. in. z Mistrzynią Olimpijską Justyną Kowalczyk, Młodzieżowymi Reprezentacjami Polski w Piłkę Nożną czy Kadrą Olimpijską Polski w Pływaniu – wyróżniony Nagrodą Ministerstwa Sportu. Autor i współautor publikacji naukowych publikowanych w zagranicznych czasopismach z dziedziny rehabilitacji pooperacyjnej i zachowawczej. Ma na koncie wiele wystąpień na zagranicznych kongresach. W wolnym czasie pływa, uprawia trekking i kolarstwo górskie. Interesuje się kinem oraz zabytkową motoryzacją.

Z Wową rozmawiamy między innymi o:

  •  tym czym jest FAI
  •  przyczynach występowania konfliktu udowo-panewkowego
  •  sportach, które predysponują do wystąpienia tego problemu
  •  tym jak postępuje FAI
  •  testach, które mogą pomóc diagnozie
  •  sposobach leczenia i postępowania fizjoterapeutycznego
  •  ćwiczeniach jakie można wykonywać i protokołach terapii
  •  jego recepcie na ruch

Treść całej rozmowy:

T – Tomasz Chomiuk

W – Włodzimierz Guliyan

T: Cześć, witam was w kolejnym odcinku podcastu Recepta na Ruch. Dzisiaj moim gościem jest Włodzimierz Guliyan.

 

W: Cześć.

 

T: Dla wszystkich znajomych Wowa, tak też pewnie łatwiej cię znaleźć w internecie. Pracujesz w Carolina Medical Center i tam jesteś odpowiedzialny za centrum kompetencji dotyczących stawu biodrowego. Dzisiaj porozmawiamy o konflikcie udowo-panewkowym. W medycynie jest trochę różnych konfliktów, to jest jeden z rodzajów, który dotyczy stawu biodrowego. Jakie są przyczyny bólu biodra, jakie mogą być i czym jest konflikt udowo-panewkowy?

 

W: Konflikt udowo-panewkowy jest jednym z wielu powodów, przez które biodro może boleć, dziś skupimy się na tym problemie. Jak każdy konflikt wynika z pewnego problemu mechanicznego, w trakcie ruchu u zawodnika, pacjenta pewne tkanki się stykają ze sobą w nienaturalnych warunkach, u sportowców, ale nie tylko, też u pracowników biurowych, którzy długo siedzą na złym krześle, w złej pozycji i do tego mają predyspozycje genetyczne. Jaki może być powód? Przede wszystkim nieodpowiedni sport dla nas, nieodpowiednia anatomia, genetyka i różne choroby współistniejące, nawet metaboliczne typu hiperurykemia, czyli dna moczanowa czy inne reumatoidalne choroby.

 

T: Czym się charakteryzuje staw biodrowy? Jest wyjątkowym stawem, nie mamy drugiego, który by się stykał tak dużą powierzchnią stawową. Może jeszcze chwilę opowiedz o stawie biodrowym, który tak mocno ciebie interesuje, że głównie pracujesz z pacjentami, którzy mają z nim problem.

 

W: Staw biodrowy jest stawem kulistym, bardzo stabilnym ze względu choćby na budowę kostną. W niektórych sytuacjach może dochodzić do problemów, konkretnie mówiąc o konflikcie udowo-panewkowym ten problem zachodzi kiedy szyjka kości udowej, czyli część głowy wypukłej konfliktuje, uderza w trakcie ruchu o krawędź panewki, czyli części wklęsłej tego stawu. Najczęściej uszkadza się wtedy struktura, która się nazywa obrąbek stawowy, ona jest nieduża ale bardzo ważna, ponieważ pogłębia ten staw, zapewnia lepsze przyleganie.

Co się dzieje kiedy ten obrąbek się psuje? Najczęściej odczuwamy ból. W samym konflikcie udowo-panewkowym, w zdrowym stawie rzadko zachodzi, muszą być warunki, zwykle problemem jest nadbudowa kostna występująca w konflikcie udowo-panewkowym, czyli szyjka kości udowej ma więcej kości, szyjka nie jest piękna, smukła, tylko jest duża nadbudowa kostna. Tak samo na krawędziach panewki powstają osteofity. Najczęściej te dwa czynniki doprowadzają do konfliktu udowo-panewkowego.

 

T: U jakich osób najczęściej występuje? W jakiej grupie wiekowej? Już po części wspomniałeś, że to nie dotyczy tylko sportowców, ale też osób, które pracują w mniej naturalnych pozycjach.

 

W: Zazwyczaj to są osoby młode, osoby aktywne. Badania wskazują, że częściej ten problem mają kobiety, ze względu też troszeczkę na inną anatomię, niż mężczyźni, czyli szerzej usytuowane stawy biodrowe i inny kąt w stawach biodrowych. Częściej kobiety i osoby młode, często sportowcy, zawodowi sportowcy, jeśli mówimy tu o zawodowym sporcie, to grupą predysponującą do tego problemu są piłkarze, hokeiści.

Jest taka jedna dyscyplina sportowa, gdzie możemy z dużym prawdopodobieństwem powiedzieć, że zawodowcy będą mieli ten problem, są to szermierze. Dlaczego? Sama szermierka w trakcie ataku szermierza, kąt zgięcia w stawie biodrowym, bardzo dynamiczny w trakcie ataku wynosi nawet 150 stopni. To nie jest naturalna pozycja dla naszego biodra, połączona z dużą siłą, energią i szybkością, w końcu doprowadza u większości zawodników, szczególnie pod koniec kariery obserwujemy konflikt udowo-panewkowy, często wymagający interwencji lekarza chirurga ortopedy.

 

T: Jakie jeszcze sporty? Byłeś na olimpiadzie, czy na jakiś zawodach?

 

W: Na wielu zawodach, mistrzostwach świata, na igrzyskach olimpijskich jeszcze nie, ale myślę, że wszystko przede mną.

 

T: Carolina jest sponsorem.

 

W: Tak, jesteśmy partnerem medycznym Polskiego Komitetu Olimpijskiego.

 

T: Jest duża szansa, że tam trafisz. Poza sportami, które wymieniłeś, gdzie jeszcze osoby miały problem z biodrem? Nie mówię tylko o samym konflikcie udowo-panewkowym, ale ogólnie problemy z biodrem, jakie sporty? Wiem, że też sporty walki, tam też się zdarza, co jeszcze z twoich doświadczeń i kontaktów ze sportowcami, jakie jeszcze sporty predysponują do tego, żeby mógł wystąpić problem ze stawem biodrowym?

 

W: Tak jak wspomniałeś, sporty walki, karate, jiu-jitsu, wszystkie sporty walki, w których używamy nóg, gdzie jest duży zakres ruchu, musimy kopać często i mocno wysoko, te sporty też predysponują. Wspomniałem też o piłkarzach i hokeistach, to jest raczej egzotyczny sport w naszym kraju, ale też w lekkoatletyce. Biegi, szczególnie bieg przez płotki, też przez charakter tej dyscypliny często ci zawodnicy mają tego typu problemy. Zwykli biegacze amatorzy czy kolarze rzadko mają tego typu problemy, chyba że mają predyspozycje genetyczne.

 

T: Niby sport to zdrowie, ale raczej umiarkowany i amatorski niż zawodowy, bo tam przeciążeń jest dużo więcej, dużo większa dawka intensywnego ruchu i to może stwarzać problem, nasz organizm nie zawsze wytrzymuje tak duże przeciążenia. Nawet jeśli mamy pewne predyspozycje genetyczne czy anatomiczne, co zrobić żeby ten problem nie wystąpił albo nie narastał? Jakie działania profilaktyczne zalecasz?

 

W: Jak w każdym miejscu naszego ciała pewien dysbalans mięśniowy czy pewne zaburzenie równowagi zawsze doprowadza do takiego czy innego problemu, tak samo jeśli chodzi o konflikt udowo-panewkowy, profilaktyka, czyli pewne ćwiczenia stabilizacyjne, propriocepcji, wzmacnianie grup mięśniowych i rozluźnianie pozostałych mogą przeciwdziałać konfliktowi.

 

T: Nawet jeśli jeszcze nie byliśmy na konsultacji u lekarza, u fizjoterapeuty, ale pobolewa nas biodro, to da się to rozpoznać samodzielnie albo ukierunkować i zastanowić się, czy nie udać się do specjalisty, bo może ten problem mnie dotyczyć? Jak mogę określić, że mogę mieć z tym problem?

 

W: Żebyśmy mieli jasność, jeśli chodzi o pełną diagnozę, którą stawia lekarz konfliktu udowo-panewkowego – są testy specjalistyczne, o których kilka słów powiem, ale to też przede wszystkim jest radiologia, czyli czasami nawet zwykłe zdjęcie rentgenowskie, które nam bardzo ładnie pokaże konflikt udowo-panewkowy jeśli chodzi o struktury kostne, czyli to, że nie jest norma anatomiczna, narośla kostne. Test, który każdy z nas może wykonać w domu czy jak już podejrzewa, że ma problem, to jest rotacja wewnętrzna uda i zgięcie, pochylenie się. Jeśli w dużym przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej czujemy…

 

T: Czyli kolano musi pójść do środka.

 

W: Tak, do środka kolano, stopa na zewnątrz i musimy kolano przyciągnąć do przeciwległego barku. Ból wtedy może wskazywać na konflikt udowo-panewkowy, ale nie tylko, ponieważ poza obrąbkiem i tymi strukturami wewnątrz, głęboko stawu biodrowego też są pozostałe tkanki, niezwiązane z konfliktem, które mogą boleć, ale ten ból może już o tym świadczyć.

Jest jeszcze jeden test, który bardziej precyzyjnie nam pokazuje, może wskazywać na konflikt udowo-panewkowy, jest to test Foot Progression Angle Walking Test, czyli tłumacząc, to jest test chodu ze zmienną rotacją stopy. Jeśli chcemy sprawdzić czy mamy tego typu problem, to musimy wykonać zwykły chód przed siebie, 10-20 kroków, więcej nie trzeba przy zaawansowanym konflikcie. Chód przed siebie ze zrotowaną wewnątrz stopą, około 15 stopni.

 

T: Wytłumaczmy to bardziej obrazowo. Palce stopy muszą być skierowane do środka.

 

W: Tak, w takiej pozycji w nodze, w której podejrzewamy, że mamy konflikt, problem, powinniśmy przejść około 10-20 kroków. Jeśli występuje ból w trakcie chodzenia, pod koniec i w trakcie, który narasta, możemy podejrzewać, że mamy tego typu problem.

 

T: Jak postępuje ta choroba? Od czego to się zaczyna i co później się wydarzy, zanim dojdziemy do tego jak lekarze ten problem rozwiązują, jak to postępuje?

 

W: Osteofity i narośla kostne, to nic innego jak odpowiedź naszego organizmu na przeciążenia. Organizm tworząc osteofity, nadbudowując szyjkę kości udowej, czyli prowadząc do konfliktu, to jest odpowiedź na przeciążenie. Najpierw następują osteofity, potem uszkadza się obrąbek stawowy i wtedy zazwyczaj zaczyna nas boleć. Nieleczony konflikt udowo-panewkowy prowadzi do zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego i przedwczesnej interwencji w postaci protezoplastyki stawu biodrowego, często przed 40-50 rokiem życia, mówimy o osobach młodych.

 

T: Jakie są sposoby leczenia, jakie są sposoby fizjoterapii na poszczególnych etapach? Na tym początkowym i kolejnych.

 

W: Fizjoterapia powinna być kompleksowa, przede wszystkim musimy się skupić na gaszeniu stanu zapalnego, który wewnątrz stawu biodrowego zachodzi. Bez wizyty u terapeuty, bez jego pracy manualnej, bez pracy na powięziach, możemy włączyć pewne zabiegi z fizykoterapii, możemy chłodzić ten staw. Zazwyczaj zabiegi są ukierunkowane z przedniej strony stawu biodrowego, tam pacjentów zazwyczaj boli, bo obrąbek i konflikt zazwyczaj następuje w przednio-górnej części panewki, stąd te dolegliwości, tam terapeuta powinien pracować. Plus ćwiczenia oczywiście, profilaktyka, wzmacnianie jednych mięśni, rozluźnianie innych i stabilizacja.

 

T: Jakich ćwiczeń nie należałoby wykonywać, bo mogą pogłębiać problem?

 

W: Na pewno nie należy stosować ćwiczeń w dużym zakresie ruchu, czyli wymachów z dużym obciążeniem, same przez swoją specyfikę doprowadzają do konfliktu. Jeśli mamy konflikt udowo-panewkowy, to na pewno trening szermierczy czy bieg przez płotki, to nie będzie idealna aktywność dla nas. Raczej musimy się skupić na rozciąganiu, na klasycznym stretchingu po aktywności i po wzmacnianiu mięśni w bezbolesnych zakresach ruchu.

 

T: Bezbolesny zakres, to jest kluczowe słowo, żeby nie pogarszać problemu. Jak się leczy? Może chwilkę opowiesz, co po leczeniu, o różnych metodach.

 

W: Poza fizjoterapią lekarze z naszej kliniki również stosują zanim dojdziemy do ekstremum, czyli operacji, możemy stosować zastrzyki z kwasu hialuronowego. Rzadziej używane są też zastrzyki z kortykosteroidów. Zazwyczaj pacjent ma 6 miesięcy fizjoterapii, zanim lekarz będzie myślał o operacji zawsze jest podejmowana próba leczenia zachowawczego, nawet w takich trudnych przypadkach, kiedy rezonans magnetyczny wskazuje na duży problem. Literatura fachowa też mówi, że przynajmniej przez 6 miesięcy powinna być próba fizjoterapii, leczenia zachowawczego. Jeśli to nie przyniesie skutku, to wtedy myślimy o operacji.

 

T: Jeszcze są pewnie odpowiednie protokoły postępowania, można mieć 6 miesięcy fizjoterapii, ale może być też ona źle prowadzona, także to też bardzo ważne, żeby odpowiedni był protokół postępowania, po to żeby dać jak największe szanse, aby to się skończyło na leczeniu zachowawczym.

 

W: Jeśli chodzi o protokół, który stosujemy w naszej klinice, to pacjent spotyka się z fizjoterapeutą 3 razy w tygodniu przez 6 miesięcy. To są spotkania około godzinne, minimum godzinne. W trakcie jest praca manualna z terapeutą ukierunkowana na rozluźnienie tkanek, które mogą powodować tego typu problem z przedniej strony stawu biodrowego, ale też wzmocnienie mięśni pośladkowych, nie tylko większego ale też średniego i ogólnie pojęta praca nad kontrolą, nie tylko biodra, możemy wspomnieć też o kręgosłupie. Jeśli mamy problem z kręgosłupem, z jego stabilnością, kontrolą mięśniową, popularne słowo ostatnio, to też może to powodować problem z biodrem.

 

T: Pogłębiać problem. Leczenie operacyjne i co później? Jeśli niestety po 6 miesiącach nie ma poprawy, nawet po 8 miesiącach nie ma poprawy, to wchodzi leczenie operacyjne. Na czym ono polega i co później? Ile trwa powrót do sprawności pełnej?

 

W: Miałem przyjemność być wielokrotnie na leczeniu operacyjnym, mówimy tu o artroskopii, o konflikcie udowo-panewkowym. To jest leczenie artroskopowe tak jak w przypadku innych stawów, np. kolana, czyli chirurg wchodzi do stawu przez najczęściej 2-3 wejścia. W zależności jaki jest problem w środku, bo każdy konflikt udowo-panewkowy jest inny, u jednego pacjenta lekarz tylko usunie naddatek kostny czyli osteofity, u części pacjentów to nie wystarczy, musi też naprawić obrąbek stawowy, który jest uszkodzony, urwał się ze swojego miejsca i trzeba go przyszyć. Często też w bardziej zaawansowanych przypadkach trzeba naprawić chrząstkę stawową, która już choruje, różnymi metodami, np. mikrozłamaniami najprostszymi, nie zagłębiając się głębiej.

 

T: Jest leczenie chirurgiczne i co dalej?

 

W: Rehabilitacja pooperacyjna jest długa, zazwyczaj przez 6 tygodni po operacji pacjenci nie mogą obciążać operowanej kończyny, ze względu na naprawiane struktury. 6 tygodni pacjent chodzi o kulach. Suma rehabilitacji, tego okresu to z mojego doświadczenia 5-6 miesięcy, to jest minimum, żeby on wrócił do aktywności sportowej amatorskiej, to nie następuje wcześniej.

 

T: Powrót też zależy od tego, co było przed operacją, jaka była sprawność, kondycja, wiek pacjenta, to wszystko wpływa na to, jak szybko się wraca do sprawności po operacji. Poza samą pracą w klinice, w gabinecie, z fizjoterapeutą, to jeszcze na co warto zwrócić uwagę w codziennym życiu, żeby sobie zmniejszyć problem lub nie pogłębiać tego problemu?

 

W: Przede wszystkim praca, w pracy często przebywamy przynajmniej 8 godzin, czasami jest to 10 godzin, mówię tu o pracy biurowej. Powinniśmy w trakcie pracy zmieniać pozycje. Biurko, krzesło okej, ale powinniśmy też zastanowić się nad biurkiem, przy którym możemy pracować w pozycji stojącej. Długotrwałe siedzenie dewastuje nie tylko nasz kręgosłup, ale też stawy biodrowe. Musimy pamiętać o aktywności, w tym czasie rower jest wskazany. Rower to jest ruch w dużym zakresie ruchu relatywnie, ale z małym obciążeniem.

 

T: Nie ma też rotacji, wielkiego zgięcia.

 

W: Dokładnie, to jest charakterystyczne. Pacjenci, którzy mają konflikt udowo-panewkowy mówią, że zrobili trening biegowy, podbiegi po pagórkach i zaczyna wtedy boleć, a na rowerze są w stanie przejechać nawet 80 km dość intensywnie i nie ma bólu. Rower jest zbawieniem, jeśli chcemy utrzymać dobrą formę i nie przeciążać stawu biodrowego.

 

T: Tak jak teraz na rowerkach jesteśmy, to jest okej?

 

W: Tak, jak najbardziej.

 

T: Jak już idziemy w stronę sportu, w tej chwili mamy niewielki, wręcz minimalny, to jakie sporty ty sam uprawiasz lub uprawiałeś? Co sam dla siebie robisz?

 

W: W przeszłości, czasy licealne i wcześniej trenowałem rugby, pozdrawiam mój klub Pogoń Siedlce. Obecnie bardziej to są wędrówki górskie, trekking, wysokie partie gór, powyżej 2000 metrów i rower górski.

 

T: Jeszcze ostatnie pytanie, jaka jest twoja ogólna recepta na ruch?

 

W: Myślę, że to jest znalezienie aktywności fizycznej, która nam sprawia przyjemność. Bez przyjemności z ruchu nigdy nie będzie pożytku.

 

T: Dziękuję ci bardzo, myślę, że przekazałeś cenne informacje dla osób, które mają problem z bólem stawu biodrowego i tutaj te podpowiedzi myślę, że mogą być cenne. Oczywiście najlepiej skorzystać z porady lekarza fizjoterapeuty, zdiagnozować problem do końca i później zająć się odpowiednim postępowaniem, do tego zachęcamy. Przypominam, podcast Recepta na Ruch pojawia się co środę o godzinie 12:00, zapraszamy do słuchania, komentowania, udostępniania. Dziękuję bardzo, do zobaczenia.

 

W: Dziękuję.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *